Cần cơ chế để NLĐ đã nhận BHXH một lần, quay lại tham gia BHXH. Ảnh minh họa: Nam Dương
10 tháng, gần 86.500 người nhận BHXH một lần
Đầu tháng 11.2021, sau hơn 4 tháng phải ngừng việc để phòng chống dịch, chị Trần Thị Hằng (nhà ở huyện Đức Hòa, tỉnh Long An), CN bộ phận thành hình, Cty PouYuen Việt Nam, mới được đi làm trở lại. Thay vì vui mừng, chị Hằng đã làm việc cũng giống như nhiều CN khác là nộp đơn xin nghỉ việc vào thời điểm cuối năm. '
Trao đổi với chúng tôi, chị Hằng thẳng thắn chia sẻ vì đã tham gia BHXH hơn 19 năm nên xin nghỉ việc để chờ nhận BHXH một lần, vì nếu để đóng BHXH đủ 20 năm thì sẽ không còn được nhận BHXH một lần nữa mà phải chờ để nhận lương hưu theo quy định hiện hành.
Chị Hằng cũng cho biết thêm, hiện phải một mình nuôi bố mẹ già hơn 80 tuổi ở cùng, nên hoàn cảnh gia đình khó khăn, cần tiền chăm lo cho cha mẹ.
Chị Hằng chỉ là một trong số nhiều CN đã đóng BHXH gần 20 năm xin nghỉ việc để được hưởng BHXH một lần. Ông Củ Phát Nghiệp - Chủ tịch CĐ Cty PouYuen Việt Nam - cho biết trong tháng 11 có hơn 60 CN xin nghỉ việc và cuối tháng 12 thì có nhiều người nghỉ việc hơn, trong đó có lý do để nhận BHXH một lần.
Tương tự, giám đốc nhân sự một doanh nghiệp có gần 5.000 CN ở KCN Tây Bắc Củ Chi cho biết, có gần 500 CN (tương ứng 10%) đã làm việc hơn 15 năm xin nghỉ việc và cũng có một nguyên nhân là để nhận BHXH một lần.
Ông Trần Dũng Hà - Phó Giám đốc BHXH TPHCM - cho biết năm 2020, cơ quan này đã giải quyết chế độ BHXH một lần cho gần 115.000 người và 10 tháng năm 2021, số người nhận BHXH một lần là gần 86.500 người. Dự kiến, số người nhận BHXH một lần năm 2021 sẽ tăng cao hơn năm 2020.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến số người nhận BHXH một lần vẫn không hề giảm như mong muốn, trong đó có lý do nhiều người cần khoản tiền để chăm lo cho gia đình. Theo khảo sát của Công đoàn Đại học quốc gia TPHCM với 1.300 nữ CN ngành may của TP, có 62,2% cho biết sẽ nhận BHXH và 78,2% số CN được hỏi cho biết lý do nhận BHXH một lần là “để có khoản tiền lo cho gia đình”, 10,8% là do không thể tiếp tục đóng BHXH được nữa và 14,9% lại cho rằng nhận BHXH một lần có lợi hơn.
Nhận BHXH một lần sẽ thiệt thòi
Theo ông Trần Dũng Hà, nguyên nhân có nhiều NLĐ nhận BHXH một lần là do nhiều NLĐ xem việc nhận BHXH một lần như một khoản thu nhập sau thời gian nghỉ việc, chứ không phải là một khoản tiết kiệm để sinh sống cho giai đoạn sau khi hết tuổi lao động. Việc nhiều người nhận BHXH một lần qua các năm đã tạo nên một “thói quen”, người sau nhìn người trước để làm theo. Trong khi đó, nếu nhận BHXH một lần thì NLĐ sẽ bị thiệt thòi nhiều hơn so với để nhận lương hưu hằng tháng.
Ví dụ, hai người cùng tham gia BHXH được 20 năm với mức lương đóng BHXH hằng tháng là 10 triệu đồng và đến năm 2021 cả hai đều đủ điều kiện nhận lương hưu. Người nhận BHXH một lần sẽ được 640.855.000 đồng; người là nam nhận lương hưu sẽ được nhận 8,99 triệu đồng/tháng (làm tròn) còn nếu là nữ sẽ nhận lương hưu là 10,52 triệu đồng/tháng. Và chỉ cần 72 tháng (6 năm) thì lao động nam sẽ được nhận bằng số tiền BHXH một lần nói trên (640.855.000 đồng) và lao động nữ thì cần 60,9 tháng (tương đương 5 năm 1 tháng) sẽ nhận bằng 640.855.000 đồng.
Chưa kể, do mức lương hưu được điều chỉnh hằng năm theo hướng tăng lên, nên thực tế số tháng theo tính toán nói trên sẽ được rút ngắn hơn. Đó là chưa kể NLĐ khi có lương hưu sẽ được phát thẻ BHYT và được Quỹ BHYT chi trả 95% chi phí khám, chữa bệnh, còn người đã nhận BHXH một lần nên không đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng thì phải tự bỏ tiền để tham gia BHYT hộ gia đình…
“Như vậy, tính ra nhận BHXH một lần sẽ bị thiệt thòi hơn, nhất là khi đã hết tuổi lao động sẽ không có khoản thu nhập chi tiêu hằng tháng, cuộc sống khó khăn hơn, nên NLĐ cần cân nhắc không nên nhận BHXH một lần” - ông Hà khuyến cáo.
Có một thực tế, nhiều người đã nhận BHXH một lần nhưng sau đó mới nhận ra là đã tính toán sai, muốn trả lại số tiền đã nhận và tiếp tục tham gia BHXH để hưởng lương hưu sau này. Tuy nhiên, hiện nay không có quy định nào cho phép NLĐ có cơ hội để đóng lại BHXH để được hưởng lương hưu sau này, trừ trường hợp tham gia BHXH tự nguyện.
