Trong buổi khảo sát của Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An tại công ty TNHH may Minh Anh vào tháng 5 năm 2021, công nhân Vi Văn Cường cho biết: đã làm việc tại công ty Minh Anh hơn 12 năm. Hiện vợ chồng đang thuê trọ tại khu công nghiệp bắc Vinh , con đang gửi ông bà nuôi tại huyện miền núi Con Cuông. Nếu được thuê hoặc mua nhà giá rẻ do tổ chức Công đoàn bán hoặc cho thuê thì sẽ giúp cho gia đình bạn ấy rất nhiều bởi với thu nhập hiện tại, bạn ấy không mơ tưởng là có đất và làm nhà tại thành phố Vinh.

Công nhân Công ty TNHH Việt Hàn

Theo tổng hợp của Công đoàn Khu kinh tế Đông Nam, hiện nay ở các KCN của Nghệ An có gần 24.000 lao động đang làm việc. Qua khảo sát, số lao động đang có nhu cầu về nhà ở gần 7.000 người.

Tuy nhiên, số nhà đầu tư lập dự án xây dựng khu nhà ở để bán hoặc cho công nhân thuê trên địa bàn tỉnh Nghệ An hầu như rất ít.Số lao động phải tự túc , thuê nhà ở còn rất lớn. Chỉ một số doanh nghiệp lớn tự đầu tư xây dựng ký túc xá cho công nhân như Tại KCN VSIP, Công ty Luxshare - ICT Nghệ An là công ty đầu tiên xây ký túc xá cho công nhân, đảm bảo chỗ ở cho khoảng 8.000 lao động.

Nguyên nhân của những vướng mắc

Thực trạng trong thời gian qua, có rất nhiều khu công nghiệp được hình thành nhưng không bố trí đủ quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp. Hoặc nếu có quỹ đất thì nhà đầu tư cũng không mặn mà đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân do vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật.

Đại diện Ban quản lý Khu kinh tế Đông Nam cũng cho biết nguyên nhân của tình trạng này, chủ yếu là do việc quy hoạch trước đây chưa xác định, bố trí quỹ đất phù hợp để xây dựng nhà ở cho công nhân. Bên cạnh đó, việc xây dựng cơ chế, chính sách, xúc tiến, thu hút đầu tư, khuyến khích các dự án nhà ở xã hội chưa được quan tâm, thủ tục đầu tư còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Ngoài ra, khó khăn nhất vẫn là vốn đầu tư.

Gỡ nút thắt về nhà ở xã hội

Để tháo gỡ nút thắt này, ngày 1/4/2021, Chính phủ đã ban hành nghị định 49/2021/NĐ-CP để thay thế cho Nghị định 100/2015/NĐ-CP về việc phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Đây được coi là “cú hích” quan trọng có thể tháo gỡ vướng mắc cho nhà ở xã hội nói chung và nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp nói riêng.

Nghị định 49/2021/NĐ-CP được cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và cả người dân mong đợi, trong đó có tổ chức Công đoàn về việc thay đổi quy định bắt buộc dành quỹ đất để xây dựng nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, thiết chế Công đoàn.

Cụ thể, nghị định 49/2021/NĐ-CP của Chính phủ đã sửa đổi Điều 6 của nghị định 100/2015/NĐ-CP về Quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội tại khu công nghiệp như sau:

1. Khi lập, phê duyệt quy hoạch xây dựng khu công nghiệp, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch phải xác định rõ diện tích đất phù hợp trên địa bàn để xây dựng nhà ở xã hội, thiết chế của công đoàn đảm bảo đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để phục vụ công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó.

2. Trường hợp khu công nghiệp đang trong giai đoạn hình thành thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó theo quy hoạch đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và chuyển giao cho chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội được lựa chọn theo quy định tại Điều 8 của Nghị định này triển khai thực hiện dự án. Chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu nhà ở xã hội được phân bổ một phần hoặc toàn bộ vào giá thành kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp đó.

3. Trường hợp khu công nghiệp đã hình thành mà chưa có hoặc chưa đáp ứng đủ nhà ở cho công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó thì việc quy hoạch, bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội tại khu công nghiệp, thực hiện như sau:

a) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch (hoặc điều chỉnh quy hoạch) để bổ sung quỹ đất phù hợp phát triển nhà ở xã hội; thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng và thu hồi đất để giao cho chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội được lựa chọn theo quy định tại Điều 8 của Nghị định này triển khai thực hiện dự án. Chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng được trích từ nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền cho thuê đất để lại cho địa phương;

b) Đối với các khu công nghiệp chưa sử dụng hết diện tích đất công nghiệp thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền được điều chỉnh quy hoạch xây dựng khu công nghiệp đó để dành phần diện tích đất phát triển nhà ở xã hội, thiết chế của công đoàn cho công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó theo quy định tại khoản 9 Điều 77 Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 ngày 17 tháng 6 năm 2020.”

Hy vọng rằng với những nội dung vừa được sửa đổi, khi nhà đầu tư được giao đất “sạch” thì vấn đề nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp, thiết chế Công đoàn sẽ sớm được triển khai, giúp cho công nhân lao động “an cư lạc nghiệp”, thoát cảnh ở thuê trong những ngôi nhà chật chội, nóng bức.

Ông Nguyễn Kỳ Sơn, Phó Chủ tịch  Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An cũng cho biết, từ năm 2017, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng đã chọn KCN Bắc Vinh để triển khai dự án Thiết chế Công đoàn cho công nhân với diện tích đất được giao là 5ha. Dự án này có mức đầu tư hơn 500 tỷ đồng, trong đó có 12 dãy nhà chung cư 9 tầng, có siêu thị, nhà đa năng, sân thể thao, nhà trẻ... Với việc nghị định 49/2021/NĐ-CP có hiệu lực sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để dự án sớm được triển khai tại Khu công nghiệp Bắc Vinh trong thời gian tới.